Glukagon to rzecz, o której większość nas, diabetyków nie lubi myśleć. Jedyny scenariusz w którym się go używa, to zły scenariusz. Ciężka hipoglikemia. Jednak chwila, w której musi być użyty, jest najgorszym momentem, żeby się dopiero uczyć w jaki sposób go podać.
Każdy z nas (diabetyków) wie, że jest. Każdy z nas ma (albo powinien mieć) go w lodówce, w szafce, a niektórzy noszą go przy sobie. Rodzice małoletnich diabetyków zostawiają charakterystyczne pomarańczowe pudełko w pokoju nauczycielskim lub u szkolnej pielęgniarki. Informujemy bliskich gdzie leży i mówimy „w razie czego, podaj mi glukagon”. Właśnie. W razie czego? W razie, gdy stracę przytomność, gdy nie będzie ze mną kontaktu, gdy nie będę w stanie niczego przełknąć. Uratujesz mi życie.
Jednak czy znasz instrukcję obsługi glukagonu? Czy Twoi bliscy wiedzą jak i kiedy go użyć? Zastanów się gdzie leży i jaki ma termin przydatności? Glukagon to lek, którego używa się w ostateczności. Nigdzie nie jest powiedziane, że każdy diabetyk będzie musiał go kiedyś użyć, ba! Nikomu tego nie życzę. Jednak w momencie ciężkiej hipoglikemii, to lek, który ratuje życie. Warto wiedzieć kiedy i jak go użyć.
Co to jest glukagon?
Glukagon jest naturalnym ludzkim hormonem, który w organizmie człowieka działa przeciwstawnie do insuliny. Uwalnia on magazynowaną w wątrobie glukozę w postaci glikogenu do krwiobiegu. Glukagon stosuje się w celu ratowania życia osoby z cukrzycą, która straciła przytomność w wyniku hipoglikemii. Glukagon dostępny jest jedynie na receptę, ma postać białego proszku w sterylnie zamkniętej fiolce z towarzyszącym mu w jednorazowej strzykawce rozpuszczalnikiem.
Jak użyć glukagonu?
Jeśli osoba z cukrzycą straciła przytomność i nie jest w stanie przyjąć glukozy, należy jej podać glukagon. W pierwszej kolejności należy jednak wezwać pogotowie, a następnie sięgnąć po pomarańczowe pudełko z lekiem, które zawiera dwa pojemniki – fiolkę z suchym proszkiem wraz ze strzykawką wypełnioną rozpuszczalnikiem. Żeby podać glukagon należy:
- Zdjąć osłonkę igły ze strzykawki oraz uszczelkę z fiolki z proszkiem.
- Włożyć igłę do fiolki z proszkiem i wcisnąć tłok przelewając wodę ze strzykawki do fiolki.
- Wymieszać płyn z proszkiem.
- Obrócić fiolkę i wciągnąć wymieszany roztwór z powrotem do strzykawki.
- Wstrzyknąć całą zawartość strzykawki domięśniowo (np. w udo lub pośladek) albo podskórnie.
Lek szybciej zadziała podany domięśniowo, niż podskórnie. Osobę nieprzytomną należy ułożyć na boku, w pozycji bezpiecznej, aby uniknąć zadławienia, jeśli pojawią się wymioty.
Po odzyskaniu przytomności, należy natychmiast podać glukozę w postaci żelu, soku lub w innej łatwo przyswajalnej formie (oczywiście jeśli osoba poszkodowana jest w stanie przełykać), żeby uzupełnić zapasy glikogenu w wątrobie i uniknąć ponownej hipoglikemii.
Jeśli ratownicy medyczni nie przybyli w ciągu 15 minut od wezwania, a pacjent nie odzyskał świadomości po zastrzyku z glukagonu, należy podać kolejny zastrzyk.
Zastosowanie glukagonu
Glukagon stosuje się u nieprzytomnych osób chorych na cukrzycę, którzy przyjmują leki hipoglikemizujące, w szczególności insulinę. Nawet, gdy nie ma pewności, czy utrata przytomności była spowodowana hipoglikemią, jeśli nie ma możliwości sprawdzenia przyczyny, należy podać zastrzyk. Jeśli powodem jest wysoki poziom glikemii, to wzrost spowodowany reakcją organizmu na glukagon nie zmieni zbytnio sytuacji i bardziej nie zaszkodzi. Jeśli zaś powodem jest ciężka hipoglikemia, to zastrzyk z glukagonu ratuje choremu życie.
Lek można stosować u kobiet w ciąży i w czasie karmienia piersią, a także u dzieci. U małych dzieci poniżej 6 roku życia i o masie ciała mniejszej niż 25kg, można podać połowę sporządzonego roztworu, jednakże podanie całej dawki, nie powinno zaszkodzić. W przypadku przyjęcia większej dawki, najczęstszymi działaniami niepożądanymi są przejściowe nudności i zwykle nie jest konieczne leczenie. Warto pamiętać, że lek stosuje się w celu ratowania życia.
Jak duża jest igła w strzykawce?
Strzykawka z płynem ma cieniutką igłę o długości 15 mm. Dzięki tej długości lek może być podany domięśniowo i może szybko zadziałać. Igłą należy przekłuć wierzch ampułki z proszkiem, wpuścić płyn, wymieszać, pobrać z powrotem do strzykawki i podać osobie nieprzytomnej. To na prawdę niewielka igła, aczkolwiek trochę większa od tych, którymi zazwyczaj podaje się podskórnie insulinę.
Możliwe działania niepożądane glukagonu
Każdy lek może (ale nie musi) powodować działania niepożądane. Według informacji na ulotce, najczęściej po jego zastosowaniu (jednak u mniej niż 1 na 10 osób) występują mdłości, nudności, rzadziej wymioty (u mniej niż 1 na 100 osób) i bóle brzucha (u mniej niż 1 na 1000 osób).
Bardzo rzadko występują poważne reakcje alergiczne objawiające się utrudnionym oddychaniem, poceniem, przyspieszonym biciem serca, wysypką, obrzękiem twarzy i zapaścią. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów ubocznych zastosowania glukagonu, należy powiadomić o tym lekarza.
Kiedy glukagon może nie zadziałać?
Glukagon może nie zadziałać u osób, które:
- od dłuższego czasu głodują,
- mają małe stężenie adrenaliny,
- mają przewlekłą hipoglikemię,
- mają hipoglikemię spowodowaną wypiciem zbyt dużych ilości alkoholu,
- mają stwierdzony guz wydzielający insulinę lub glukagon.
Jak przechowywać glukagon?
Glukagon, jak każdy lek, należy przechowywać w odpowiedni sposób tj.:
- w miejscu niedostępnym dla dzieci, najlepiej w lodówce (ale nie wolno go zamrażać)
- w oryginalnym opakowaniu (należy chronić go przed światłem)
- nie stosować po upływie terminu przydatności na opakowaniu
- nie stosować jeśli roztwór wygląda jak żel albo jeśli proszek się nie rozpuścił w płynie.
