Epidemia, a może nawet pandemia? Mowa o otyłości.

by dietolog
Otyłość i nadwaga to zagadnienia dotyczące nie tylko estetyki i wyglądu, ale przede wszystkim zdrowia. Jak
wynika ze statystyk, skala problemu narasta, a otyłość została uznana za jedną
z najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych XXI wieku.


Niechlubne statystyki – czy Polacy to
grubasy?
Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w ciągu ostatnich
dwóch dziesięcioleci częstość występowania otyłości w Europie  potroiła
się. Średnia otyłości na kontynencie wynosi obecnie 22,3%. Polacy znaleźli się w pierwszej piątce
najbardziej otyłych narodów w Europie. Z najnowszej aktualizacji Światowego Indeksu
Bezpieczeństwa Żywnościowego wynika, że aż 25,2% populacji Polski jest otyła. Podstawowym
sposobem rozpoznania otyłości jest obliczenie wskaźnika masy ciała (body mass
index – BMI) poprzez podzielenie masy ciała wyrażonej w kilogramach przez
wzrost w metrach podniesiony do potęgi drugiej. U ludzi dorosłych nadwagę
rozpoznaje się przy BMI między 25 a 29,9 kg/m2, a otyłość, gdy BMI wynosi 30
kg/m2 i więcej.

Dlaczego tyjemy?
Przyczyny otyłości mogą być bardzo różne. Najczęściej wynikają one z błędów
żywieniowych, złej diety i niewłaściwych nawyków, czy braku ruchu. Niekiedy
otyłość ma też podłoże genetyczne, bądź wynika z zaburzonego przebiegu procesu
metabolizmu. Niezależnie jednak od przyczyny, można (a nawet trzeba) z nią walczyć.
Kosztowna choroba
Otyłość jest chorobą, która znacznie wpływa na kondycję fizyczną i psychiczną
człowieka. Może powodować wiele problemów zdrowotnych, takich jak cukrzyca typu
2, nadciśnienie, choroby układu krążenia, choroby układu
mięśniowo-szkieletowego, problemy ze snem, a nawet niektóre nowotwory. Może
również przyczynić się do złego stanu zdrowia psychicznego, poprzez zaburzenia
odżywiania i zaburzenia depresyjne. Ponadto, otyłość wymaga większych nakładów
na opiekę zdrowotną, zdarza się, że wpływa również na ograniczenie zdolności do
pracy. W 2015 roku zwalczanie otyłości i
spowodowanych nią chorób kosztowało 14 mld złotych – 20 proc. całkowitego
budżetu przeznaczonego na służbę zdrowia. Średni koszt opieki zdrowotnej nad
osobą otyłą jest 1.5 razy wyższy, niż nad osobą o prawidłowej wadze ciała. 



Najczęstsze powikłania
otyłości
Otyłość prowadzi do wielu poważnych schorzeń, najczęściej
towarzyszą jej zespół metaboliczny, nadciśnienie tętnicze, choroby układu
krążenia, cukrzyca typu 2, zmiany zwyrodnieniowe, a nawet niektóre nowotwory.

Zespół metaboliczny to współwystępujące
nieprawidłowości w zakresie gospodarki węglowodanowej, lipidowej oraz
nadciśnienia tętniczego, u podłoża których leży oporność tkanek na insulinę (insulinooporność)
i w przeważającej liczbie przypadków otyłość. Zaburzenia, wchodzące w skład
zespołu metabolicznego to: podwyższony poziom insuliny, nadciśnienie tętnicze i
tzw. dyslipidemia (wzrost poziomu „złego” cholesterolu LDL, spadek cholesterolu
„dobrego” HDL i wzrost poziomu trójglicerydów). Badania kliniczne wskazują na
zespół metaboliczny jako silny czynnik wystąpienia chorób układu krążenia.

Podwyższony
poziom insuliny jest stałym elementem otyłości, niezależnie od jej przyczyn,
wieku i płci osoby otyłej. Otyłego człowieka cechuje stałe podwyższenie poziomu
insuliny na czczo oraz gwałtowny jej wzrost na każdy bodziec do jej wydzielania
(np. posiłek). U osób otyłych występuje również po pewnym czasie tzw.
insulinooporność, czyli zaburzenie obniżania poziomu cukru we krwi pomimo
utrzymującego się wysokiego poziomu insuliny, co może doprowadzić do powstania cukrzycy typu 2. Otyłość zwiększa
ryzyko wystąpienia cukrzycy 3-7 razy, zaś u osób z otyłością znacznego stopnia
(BMI powyżej 35), ryzyko to jest 20-krotnie wyższe niż u osób z prawidłową masą
ciała.
Otyłości
bardzo często towarzyszy nadciśnienie
tętnicze
, znacznie zwiększając jej wpływ na zaburzenia czynności układu
krążenia. W badaniach prowadzonych przez profesora Jana Tatonia, Antoniego
Czecha i Małgorzatę Bernas (Otyłość. Zespół metaboliczny, PZWL, Warszawa 2007),
w grupie bez otyłości częstość występowania nadciśnienia tętniczego wynosiła
28%, a w grupie osób z nadwagą i otyłością aż 58%. Osoba otyła, szczególnie
jeśli rozwinęło się u niej nadciśnienie tętnicze lub hipertriglicerydemia, ma
także tendencję do zwiększonej krzepliwości krwi, co zwiększa ryzyko wystąpienia
zawału serca i udaru mózgu.
Nadmiar
masy ciała w stosunku do wysokości, powoduje dodatkowe obciążenia układu kostno-stawowego, który fizjologicznie jest
przystosowany do obciążeń adekwatnych do należnej masy ciała w danym wieku. Im
większy jest stopień nadwagi, tym zmiany zniekształcające w układzie kostnym,
zwane przeciążeniowymi, są większe i szybciej postępują. Zmiany zwyrodnieniowe,
będące wynikiem przedwczesnego zużywania się chrząstek stawowych, ujawniają się
w najbardziej obciążonych częściach układu kostnego, głównie w stawach
kolanowych, biodrowych i stopach oraz w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
Dodatkowe
kilogramy mają odgrywają też swoją rolę w przypadku chorób przewodu
pokarmowego, zwłaszcza niealkoholowej chorobie stłuszczeniowej wątroby, kamicy
pęcherzyka żółciowego, chorobie refluksowej oraz raka przełyku i jelita
grubego. Szacuje się, że nadmierna masa ciała jest odpowiedzialna za rozwój
około 30-40% tych nowotworów.
Wyniki
koordynowanych przez Instytut Żywności i Żywienia ogólnopolskich badań chorych
w szpitalach wskazują, że choroby związane przyczynowo z nadwagą i otyłością są
prawdopodobnie odpowiedzialne za 25% hospitalizacji.
Jak schudnąć?
W teorii walka z otyłością jest bardzo prosta – zdrowa dieta oraz zwiększona
aktywność fizyczna to podstawowe działania. Posiłki powinny zawierać
zredukowaną ilość tłuszczu oraz cukru, a także zwiększoną ilość warzyw i owoców
bogatych w błonnik. Zaleca się również regularną aktywność fizyczną. Bardzo
często wystarczy długi spacer lub przejażdżka rowerowa. Niestety pomimo
rosnącej popularności zarówno stosowania zbilansowanej diety, jak i aktywnego
spędzania wolnego czasu, odsetek Polaków dotkniętych otyłością ciągle rośnie.
Pozbycie się nadprogramowych kilogramów jest szczególnie ważne, jeśli ktoś już
choruje przewlekle, gdyż zwiększają one ryzyko wystąpienia poważnych w skutkach
powikłań.
Zdrowie pod kontrolą
Dbanie o odpowiednią masę ciała jest tak samo ważne jak stosowanie się do
zaleceń lekarskich i wykonywanie badań kontrolnych. Z tych ostatnich można
bezpłatnie skorzystać w Przychodniach Synexus (gdzie na co dzień pracuję). Pacjenci, którzy przeszli zawał
mięśnia sercowego, udar mózgu lub operację kardiologiczną, a także diabetycy
powyżej 40 roku życia mogą skorzystać z oferty bezpłatnych badań
laboratoryjnych. Z oferty bezpłatnych konsultacji lekarskich mogą też
skorzystać pacjenci z chorobą zwyrodnieniową stawów kolana i/lub biodra, którzy
mimo przyjmowania leków, odczuwają ból. Zapisy przez formularz online dostępny
na stronie internetowej www.przychodniasynexus.pl
lub telefonicznie 022 203 03 00 (infolinia ogólnopolska).
_____________________________________________________________
Bibliografia:
M.Jarosz,
E.Rychlik, „Otyłość wyzwaniem zdrowotnym i cywilacyjnym”, Postępy Nauk
Medycznych, t. XXIV, nr 9, 2011
M.Szymocha, M.Bryła, I. Maniecka-Bryła, „Epidemia otyłości w XXI wieku”, Zdr
Publ 2009;119(2):207-212
M.Owecki, „Otyłość epidemią XXI wieku”, Przegląd Kardiodiabetologiczny 2009; 4,
1: 36–41
J.Tatoń, A.Czech, M.Bernat, „Otyłość. Zespół metaboliczny”, wyd. PZWL, Warszawa
2007
RAPORT
MillwardBrown bieżące statystyki otyłości i nadwagi w Polsce na podstawie
Interaktywnej mapy otyłości Polski
stan na: II kwartał 2015
Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego, publikacja,http://wnoz.sggw.pl/
http://www.who.un.org.pl/
www.izz.waw.pl
www.pzh.gov.pl

You may also like

1 komentarz

Kasia 6 września, 2016 - 5:07 pm

Sama miałam problem z otyłością, dlatego przestawiłam się na zdrowe odżywianie według wskazówek dostępnych na stronie http://cojesc.net/zdrowe-odzywianie/ Z perspektywy czasu muszę przyznać, że moje życie jest teraz szczęśliwsze 🙂

Odpowiedz

Zostaw komentarz