Święta z cukrzycą

Święta są jak pizza. Dużo, słodko, tłusto, na bogato. Jak poradzić sobie z cukrami podczas świąt? Czy istnieją jakieś specjalne zasady, których powinniśmy przestrzegać w święta z cukrzycą? Pewnie, że są. Podobne do tych, przy jedzeniu pizzy.

Święta mogą być trudnym czasem dla osób z cukrzycą. Dla osób zdrowych to świetna okazja do rodzinnych spotkań, biesiad przy suto zastawionym stole i przyjemnego spędzania czasu. A dla diabetyka? Jest zupełnie identycznie! Też lubimy spotykać się z rodziną i znajomymi, śmiać, bawić i celebrować chwile. Jednak z małą różnicą, ze względów zdrowotnych, przyjemność nie powinna pochodzić jedynie z jedzenia.

Prawdę mówiąc, dla nikogo przyjemność nie powinna pochodzić jedynie z jedzenia. Nie wiedzieć czemu, przyjęło się, że święta spędzamy przy stole najpierw jedząc sałatki, wędliny, syty żur i pieczone mięso. Jeden suty posiłek za drugim a na koniec serniczek, mimo że już nie mamy miejsca. Po każdych większych świętach w internecie i telewizjach śniadaniowych królują diety odchudzające i oczyszczające. Tylko po co to sobie robimy? Dlaczego się przejadamy? Czy nie można inaczej?

Jedz rozważnie jak diabetyk

Myślę, że wszyscy powinni brać przykład z nas diabetyków. Z jednej strony cukrzyca jest ograniczeniem, które może przeszkadzać i wzbudzać w diabetykach poczucie niesprawiedliwości, z drugiej strony choroba powoduje, że baczniej przyglądamy się temu, co ląduje na talerzu. Paradoksalnie to ma swoje zalety, szczególnie podczas świąt i wszelkich okazji, gdy (po fakcie) wszyscy żałują, że się przejedli.

Hiperglikemia

Cukrzyca obliguje do ostrożności. Jeśli diabetyk zje za dużo węglowodanów prostych, wkrótce odczyta wysoki wynik na glukometrze. O ile cukry do 200-220 mg/dl nie są specjalnie odczuwalne tu i teraz, to glikemie powyżej tych wartości mogą dawać nieprzyjemne odczucia (np. ospałość, ociężałość, mroczki przed oczami). Jeśli nie doprowadzimy do kwasicy ketonowej, innych (niż nasze subiektywne odczucia) natychmiastowych skutków hiperglikemii nie ma. Za to musimy pamiętać, że każda hiperglikemia przyczynia się do ogólnego rozrachunku powstawania przewlekłych powikłań choroby (m.in. makroangiopatia, retinopatia, neuropatia, nefropatia).

Hipoglikemia

Z drugiej strony musimy uważać na hipoglikemię, czyli zbyt niski poziom cukru we krwi. Ten stan, kiedy cukier spada poniżej 70mg/dl jest bardzo nieprzyjemny dla diabetyka. Szczególnie, gdy dodatkowo zaczyna się plątać język, drżą ręce i oblewa nas zimny pot. Pomyślicie, że mały cukier przy zastawionym stole to nie możliwe? Problem dotyczy głównie pacjentów stosujących leki hipoglikemizujące (obniżające poziom cukru we krwi). Np. jeśli ktoś przesadzi z dawką insuliny, przy okazji zakrapianej alkoholem, to ciężka hipoglikemia może zagrozić nawet jego życiu.

Zatem jaki cukier jest najlepszy w święta?

Znacie odpowiedź. Prawidłowy. Tylko jak to osiągnąć? Czytajcie dalej.

Licz węglowodany

Ziemniaki, chleb, ciasta, rurki, makowce czy mazurki pełne są węglowodanów. Węglowodany, szczególnie te proste, szybko rozkładają się we krwi do glukozy i podnoszą gwałtownie poziom cukru diabetyka. Jeśli na raz zjemy więcej niż 10WW, łatwo o błąd w obliczeniu dawki insuliny, co w konsekwencji da nam nieprawidłowy poziom cukru we krwi.

1 WW (WYMIENNIK WĘGLOWODANOWY) TO PORCJA PRODUKTU (WYRAŻONA W GRAMACH), KTÓRA ZAWIERA 10 G WĘGLOWODANÓW PRZYSWAJALNYCH

Dla osób na co dzień stosujących jedynie dietę, duża dawka słodyczy to duże wyzwanie i w konsekwencji problem. Dlatego warto trzeźwo pomyśleć, zanim pochłonie się kilka kawałków ciasta. Można kierować się indeksem glikemicznym potraw, wybierając takie, które nie zawierają zbyt dużej porcji węglowodanów prostych lub obniżać ładunek glikemiczny posiłku, dodając na talerz dużą ilość surówki i świeżych warzyw. Sekret tkwi w umiarze.

Uwaga na tłuszcze i białka

Tłuszcze i białka nie wpływają na poziom glukozy we krwi w taki sam sposób jak węglowodany. Węglowodany są szybko trawione do glukozy i na ogół powodują szybki wzrost glukozy we krwi, osiągając maksimum po 1-1,5 godzinach i wracając do wartości wyjściowej w ciągu 2-3 godzin. Zarówno tłuszcz, jak i białko trawią się zdecydowanie dłużej niż węglowodany. Wzrost glikemii po ich spożyciu nie jest widoczny na 2-3 godziny po rozpoczęciu posiłku, a nawet wtedy organizm może mieć tendencję do hipoglikemii (spadku poziomu cukru). Poziom cukru zaczyna się podnosić dopiero po około 3-4 godzinach i może być podwyższony nawet przez kolejne 5-6 godzin. To tak jak z jedzeniem pizzy.

Święta są jak pizza?

Kto nie ma cukrzycy, ten nie zrozumie, tak jak diabetyk. Pizza to posiłek bogatowęglowodanowy (ciasto), wysoko tłuszczowy i białkowy (ser, dodatki). U osób leczonych jedynie dietą czy lekami doustnymi, wiadomo że pizza spowoduje hiperglikemię (jak mawia mój dobry znajomy „czary nie są!”). Przy leczeniu jedynie dietą, pizza zalicza się do potraw zakazanych. Można sobie na nią pozwolić (w ograniczonej ilości) u osób leczonych insuliną, ale to też nie jest takie proste. Jeśli dawka insuliny zostanie podana zbyt wcześnie, spowoduje najpierw hipoglikemię (tłuszcz bardzo spowalnia wchłanianie węglowodanów), a później doprowadzi do hiperglikemii, która będzie trudna do opanowania przez kilka następnych godzin. Kto ma cukrzycę i jadł pizzę, ten wie, że albo będzie musiał dostrzykiwać sobie insulinę co pewien czas po tak bogatym posiłku, albo od razu (jeśli ma taką możliwość i korzysta z osobistej pompy insulinowej) zaplanować bolus złożony, zapewniający zabezpieczenie na ten opóźniony wzrost glikemii.

1 WBT (wymiennik białkowo-tłuszczowy) to 100kcal pochodzące z białka i tłuszczu

Każdy z nas jest inny i ma inne przeliczniki wrażliwości na insulinę. Jednej osobie cukier wzrośnie o 20mg/dl po zjedzeniu 10g węglowodanów, a innej osobie o 70mg/dl. I w obu przypadkach to będzie „norma”. A jak to jest z tłuszczem i białkami? Czy istnieje jakiś algorytm przeliczania wpływu tych makroskładników na glikemię?

Ile insuliny na 1WBT?

Nie ma jednoznacznych wytycznych. Zazwyczaj na 1WBT przyjmuje się tyle samo insuliny, co na 1 WW. Jednak z racji tego, że białka i tłuszcze trawią się dłużej, insulinę należy rozłożyć w czasie.

Poznaj siebie i słuchaj swojego organizmu

W dzisiejszych czasach słuchanie swojego organizmu to wielki wyczyn. Wciąż jesteśmy w niedoczasie, gonimy, pędzimy, wciąż czytamy nowe doniesienia medyczne. A co, jeśli odpowiedź jest w nas samych? Kluczem jest obserwacja i nie powtarzanie tych samych błędów. Każdemu zdarzają się wpadki, pomyłki i niedociągnięcia, ale lepiej jest je przyjmować jako naukę na przyszłość, niż w kategoriach niepowodzeń. Jeśli jemy powtarzalną ilość składników odżywczych, metodą prób i błędów jesteśmy w stanie określić ile potrzebujemy na nie insuliny.

A co z alkoholem?

Alkohol to dla osób z cukrzycą często temat tabu. Lekarza zapytać nie wypada, a tu przy okazji świąt pojawia się dylemat. Wypić kieliszek czy sobie zawsze odmawiać? Jeśli wypić to ile można? I tak pytania się mnożą.

Wyjdźmy od stanowiska Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która dopuszcza jednorazowo spożycie alkoholu w ilościach: do 3 porcji alkoholu dla kobiety i nie więcej niż 4 porcje dla mężczyzny (jednorazowo). Podane ilości oszacowane są dla osób zdrowych i nie powinny wyrządzić szkody na zdrowiu. Myślę, że możemy je przyjąć także przy cukrzycy, zachowując jednocześnie pewne zasady bezpieczeństwa (o których przeczytacie w dalszej części). Oczywiście osoby z cukrzycą, którym lekarz jasno zalecił unikanie alkoholu, spożywać go nie powinny.

1 JEDNOSTKA ALKOHOLOWA (PORCJA) TO:

250 ml piwa lub cydru
125 ml (kieliszek) wina
50 ml sherry
25 ml (kieliszek) napoju spirytusowego np. wódki lub dżinu

Alkohol w połączeniu z niektórymi lekami lub insuliną może prowadzić do hipoglikemii, czyli spadku poziomu cukru. Objawy niedocukrzenia mogą być podobne do objawów bycia pod wpływem alkoholu. Wykrycie hipoglikemii pod wpływem alkoholu może być trudniejsze i może opóźnić reakcję na zbyt niski poziom cukru we krwi. Dlatego pijąc, każdy diabetyk powinien przestrzegać kilku zasad:

Nie pić na pusty żołądek, ani nie zastępować posiłku drinkiem.
Komponując drinki wybierać dodatki bezcukrowe zamiast klasycznych typu tonik czy cola.
Wybierać czerwone wino wytrawne lub półwytrawne
Zawsze miej ze sobą identyfikator informujący o chorobie np. bransoletkę na nadgarstku. Poinformować współbiesiadników o cukrzycy. W razie nagłej hipoglikemii mogą Ci pomóc.
Często sprawdzać poziom cukru, aby mieć pewność, że glikemia gwałtownie nie spada.
Przez kilka godzin po wypiciu alkoholu istnieje większe ryzyko wystąpienia hipoglikemii, dlatego bardzo ważne jest, żeby oprócz alkoholu spożywać posiłek i tym samym zabezpieczyć glikemię przed spadkiem.

Życzenia świąteczne

Kochani, nie martwcie się na zapas. Z cukrzycą też może być miło. Cieszcie się Świętami, spędzajcie czas z najbliższymi, dbajcie o siebie nawzajem i korzystajcie z tego pięknego czasu najlepiej jak potraficie. Nie tylko przy stole, ale aktywnie na spacerze czy w ogrodzie. Być może spotkamy się gdzieś w Warszawie. My na pewno nie będziemy leżeć przed telewizorem.

święta z cukrzycą

Przyjmijcie ode mnie i od mojej rodziny najserdeczniejsze życzenia zdrowych, spokojnych i wesołych Świąt Wielkanocnych.